اصطلاحات متداول در اجاره ی کشتی
Contract Chartering
این نوع قرارداد، یا معامله، سابقهی طولانی دارد، و رشتهای است، مملو از تخصص، کاردانی، و تجربهی خاص. بزرگترین بازارهای کشتی و کشتیرانی، در نیویورک و لندن، قرار دارند.
میزان کرایه، دراین نوع از حمل دریایی، بهصورت استفاده از کشتیهای به اصطلاح گذری، براساس عرضه و تقاضا، تعیین میگردد. اینگونه قراردادها را، در واقع، باید قرارداد اجارهی کشتی، میان فرستنده، مالک، یا مسول کشتی دانست، و به اینصورت است که، صاحب کشتی، یک فروند کشتی مجهز، با خدمه، و تجهیزات را، در ازای مبلغ اجاره، دراختیار فرستنده میگذارد. مدت اجاره، میتواند برای یک سفر باشد، و یا مدت معینی از زمان
Charter party
این قرارداد، کتبی است، و حدود مسولیتها، تعهدات، و حقوق دوطرف را، مشخص میکند، و بهطور معمول، توسط واسطهها (Brokers)، بعد از مذاکرات و توافق نهایی، تنظیم میگردد.
بیشتر مواقع، در تنظیم آن، از فرمهای استاندارد، مانند Gencon, Baltime، استفاده میشود. ازآنجاکه حمل هرنوع کالا، مشکلات خاص خود را داشت، بهمرور زمان، فرمهای استاندارد متفاوت و مناسب، برای تجارتهای مختلف، طراحی شد. بسیاری از این فرمها، توسط انجمنهای معتبر کشتیرانی، مانند BIMCO، تدوین و تصحیح شدهاند.
این فرمها توانستهاند تا حد زیادی، خلا و نواقص قراردادهای گذشته را، پوشش دهند. بنابراین، طبیعی است که طرفین قرارداد، ترجیح دهند تا از فرم استاندارد، استفاده کنند.
* Ship broker: واسطهی بین مالک، و اجارهکنندهی کشتی، یا بین خریدار، و فروشندهی کشتی.
درآمد این واسطهها، از محل حق دلالی، تامین میشود. واسطههای فعال در این بخش، از تخصص لازم برخوردارند، و به چرخش اطلاعات، و نرخ گذاری بازار کشتیرانی، کمک می کنند. انواع واسطههای کشتیرانی، عبارتند از:
* Owner’s brokers : که برای مالکان کشتی، بازار پیدا میکنند
* Chartering brokers : برای صاحبان کالا، کشتی پیدا میکنند
* Tanker brokers : در زمینهی حمل کالای نفتی، در بازار تخصصی تانکرها، فعالیت میکنند
* Liner brokers : برای خطوط کشتیرانی، کالا پیدا میکنند
* Sale & purchase brokers : واسطهی خرید و فروش کشتی، و درصورت لزوم، قرارداد ساخت هستند
* Brokerage: حق دلالی، قابل پرداخت به واسطه، که درصدی از کرایه، یا ارزش قرارداد است.
* Fixture: توافق نهایی اجارهی کشتی، با حمل کالا
* NOR: اعلام آمادهگی کشتی، به اجارهکنندگان، برای شروع عملیات بارگیری و تخلیه ( Notice of Readiness)
* C/P: قرارداد اجارهی کشتی (Charter Party)
* Pilot (راهنمای محلی): شخصی است که بهواسطه داشتن اطلاعات محلی و بومی، و دانش هدایت کشتی، همچنین، هماهنگبودن با برنامهی ترافیکی بندر، هنگام ورود و خروج کشتیف به، یا از بندر، سوار کشتی میشود. راهنمای محلی درعمل، هدایت کشتی را، بهعهده میگیرد، ولی حدود مسولیت او، درحد دادن مشاوره، به فرماندهی کشتی است.
* صورتحساب اجاره HIRE STATEMENT: سند مکتوبی است که، مبلغ اجارهای را که، مستاجر باید به مالک کشتی، پرداخت کند، و روزهایی را که، کشتی در اجارهی ذینفع بوده است، یا مبالغی را که، از اجاره کسر میشود، از قبیل علیالحسابهای پرداختی، و روزهای غیرقابل احتساب، و …، معلوم میکند.
اولین و آخرین صورتحسابها، مقدار سوخت موجود در کشتی، بههنگام تحویلگرفتن، و نیز، تحویلدادن کشتی، همچنین، مقدار سوخت خریداریشده، طی مدت، و اطلاعاتی از این نوع را، دربردارد.
* Baltic and International Maritime Council – BIMCO: این سازمان، بهصورت بینالمللی، از مالکان کشتی، دلالها، Shipbroker، نمایندهگان کشتیرانی (Agents)، و کلوپهای حمایت و غرامت (P&I clubs)، عضو پذیرفته است.
در توضیح فعالیتهای BIMCO، میتوان از ایفای نقش آن، بهعنوان سخنگوی صنعت کشتیرانی، کمک به اعضا، برای پرهیز از اشتباهات پرهزینه، تفسیر بندهای قراردادهای اجاره و حمل، نشر فرمهای استاندارد قرارداد و بارنامه، برگزاری سمینار و دورههای مرتبط، نام برد. اجارهی کشتی، به معنای قرارداد وسیلهی نقلیهف برای یک سفر تعریفشده، یا مدت زمان خاص است.
هنگامیکه کشتی، در بازار اجاره، بهکار گرفته میشود، مالک، اغلب از طریق دلال Broker، کشتی را، بهصورت سفری، یا زمانی، اجاره میدهد. در هردوحالت، اجارهکنندهف میتواند کشتی را، بهشخص دیگری، اجاره دهد.
به اجارهکنندهی اول، اجارهکنندهی اصلی (Head charterer)، و به اجارهکنندهی دوم، اجارهکنندهی فرعی (Sub charterer)، میگویند. اجارهکننده، میتواند حملکننده باشد، و کالای شخص دیگری را، حمل کند، یا صاحب کالا باشد، که برای حمل کالای خود، کشتی را اجاره کرده است.
کشتیهایی که در این بازار فعال هستند، به گذری، یا ترامپ (Tramp)، معروفند، و برخلاف کشتیرانی، در مسیرهای مشخص، و از پیش تعیینشده، حرکت نمیکنند.
بههمین علت است که، واژهی انگلیسی ترامپ (Tramp)، به معنای «ولگرد» و «خانهبهدوش»، به آنها، اطلاق شده است. با اینحال، ممکن است که کشتی اجارهدادهشده، توسط یک خط منظم کشتیرانی، بهکار گرفته شود.
کشتیرانی ترامپ (Tramp)، اغلب فلهبر و تانکر هستند، گرچه بازار اجاره، برای سایر انواع کشتیها، نظیر کانتینربر، کالای عمومی، و یخچالی نیز، وجود دارد.